W przypadku niektórych zaburzeń czynności organizmu, niezbędne okazuje się przestrzeganie zaleceń określonej diety. Niniejszy model postępowania ma na celu nie tylko poprawę samopoczucia pacjenta, ale przede wszystkim zahamowanie rozwoju choroby. W przypadku licznych zaburzeń w obrębie układu pokarmowego, jak również po niektórych zabiegach chirurgicznych, niezbędne okazuje się przestrzeganie zaleceń diety łatwostrawnej. Na czym polegają te zalecenia i dla kogo są przeznaczone? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części tekstu.
Dieta lekkostrawna – najważniejsze zasady i zalecenia
Zadaniem diety łatwostrawnej jest odciążenie (przynajmniej części) przewodu pokarmowego, a tym samym zapewnienie lepszego stanu odżywienia i samopoczucia pacjenta. Do jej podstawowych funkcji należy również ułatwienie trawienia oraz wchłaniania składników pokarmowych. Podczas jej przestrzegania, niezwykle ważny jest dobór zarówno odpowiednich produktów, jak i technik kulinarnych.
Wśród najważniejszych zaleceń diety łatwostrawnej możemy wyróżnić:
Po pierwsze: Spożywanie od 4 do 5 posiłków dziennie o stałych porach (z 2-3 godzinną przerwą między posiłkami);
Po drugie: Spożywanie posiłków o umiarkowanej temperaturze. Zbyt gorące lub chłodne posiłki mogą doprowadzić do podrażnienia przewodu pokarmowego;
Po trzecie: Spożywanie posiłków bez pośpiechu w spokojnej atmosferze;
Po czwarte: Wykluczenie ze swojej codziennej diety produktów długo zalegających w żołądku, jak również takich, które odpowiedzialne są za wzmożenie wydzielania soku żołądkowego, produktów bogatych w błonnik oraz wywołujących wzdęcia. Ważne jest również wyeliminowanie tłustych oraz smażonych produktów, suchych nasion roślin strączkowych, ostrych przypraw i alkoholu;
Po piąte: Spożywanie ostatniego posiłku najpóźniej na 2 godziny przed planowanym snem.
Jakie techniki kulinarne należy stosować podczas przestrzegania zaleceń diety lekkostrawnej?
- Staraj się usuwać zarówno skórki, jak i pestki ze świeżych warzyw i owoców (np. pomidorów);
- Starannie pozbywaj się zwłókniałych oraz twardych części niektórych roślin (np. fasolki szparagowej);
- Wydłużaj czas gotowania swoich potraw, szczególnie warzyw i owoców;
- Miel, ścieraj lub szatkuj na drobne kawałki wszystkie warzywa i owoce, dzięki temu będą one łatwiej trawione przez Twój układ pokarmowy.
Dla kogo przeznaczony jest jadłospis diety łatwostrawnej?
Dieta lekkostrawna zalecana jest wśród wszystkich pacjentów, u których stwierdzono osłabienie narządu lub całego organizmu, wymagające trybu oszczędzającego. Niniejszy rodzaj dietoterapii stosowany jest szczególnie w przypadkach: stanów zapalnych w obrębie błony śluzowej żołądka, infekcji przebiegających z wysoką gorączką, w przypadkach wrzodowej choroby żołądka lub dwunastnicy, w przebiegu zapalenia płuc, podczas biegunek, u osób starszych, jak również w przebiegu rekonwalescencji po przebytym zabiegu chirurgicznym.
Jakie produkty można jeść, a jakich należy unikać podczas przestrzegania zasad diety lekkostrawnej?
W poniższej tabeli przedstawiony został podział ze względu na produkty zalecane, dozwolone w umiarkowanych ilościach oraz zabronione w czasie przestrzegania zaleceń diety lekkostrawnej.
| PRODUKTY | ZALECANE | OGRANICZONE | ZABRONIONE |
|---|---|---|---|
| Pieczywo | Pszenny chleb, domowe wypieki, biszkopty, bułki pszenne | Pieczywo graham (pszenne), pieczywo drożdżowe, pieczywo pszenne razowe, chrupki pszenne | Chleb razowy, pieczywo żytnie (świeże), pieczywo chrupkie żytnie |
| Warzywa | Dokładnie umyte oraz świeże: kabaczki, dynia, marchewka, patison, seler, pietruszka, pomidory (bez skórki), przeciery oraz soki warzywne | Brokuły, kalafior, szpinak, groszek zielony, drobno pokrojone sałatki oraz surówki | Warzywa kapustne, czosnek, cebula, rzepa, kalarepa, brukiew, suche nasiona roślin strączkowych |
| Owoce | Świeże oraz dojrzałe: jagody, winogrona (pozbawione pestek), owoce cytrusowe, dojrzałe banany, przeciery oraz soki owocowe (domowe) | Namoczone śliwki suszone, kiwi, melon | Niedojrzałe owoce, czereśnie, daktyle, gruszki, owoce kandyzowane lub w puszkach |
| Mięsa i ryby | Chuda cielęcina, królik, młoda wołowina, kurczak, indyk, dorsz, sandacz, okoń, szczupak, mintaj | Wołowina, makrela, śledź, leszcz | Gęsina, kaczka, baranina, łosoś, karp, węgorz |
| Tłuszcze | Oleje roślinne (dodawane na surowo) | Margaryny miękkie, śmietana | Smalec, margaryna twarda, łój, słonina |
| Napoje | Mleko o obniżonej zawartości tłuszczu, kawa zbożowa, słaba herbata, rozrabiane 50/50 z wodą soki warzywne i owocowe, woda przegotowana | Słaba kawa, jogurt, mleko pełnotłuste | Alkohol, płynna czekolada, mocna kawa, woda gazowana, słodzone napoje, napoje energetyczne, kakao (mocne). |
| Desery | Kisiel oraz budyń domowy, galaretki owocowe, pieczone jabłka, kompoty domowej roboty (rozcieńczone z wodą), przeciery owocowe | Domowe wypieki z dodatkiem niewielkiej ilości tłuszczu oraz jajek | Tłuste ciasta zawierające kremy na bazie masła i śmietany, batony orzechowe, słodycze zawierające duże ilości kakao, lody, chałwa |
Jak wygląda przykładowy jadłospis diety lekkostrawnej?
I Śniadanie: Kanapki z pieczywa pszennego (2 kawałki) z dodatkiem domowej pasty z gotowanego kurczaka oraz warzyw (w tym marchwi, selera oraz natki pietruszki) zmielonej przy pomocy blendera. Do tego liść sałaty masłowej oraz 2 plastry pomidora bez skórki;
II Śniadanie: Chudy twaróg z dodatkiem puree z dyni cynamonu oraz łyżeczki miodu;
Obiad: Dorsz pieczony w piekarniku podany na puree z ziemniaków, z dodatkiem świeżego kopru;
Podwieczorek: Domowy budyń waniliowy z dodatkiem musu jagodowo-truskawkowego;
Kolacja: Zupa-krem z dyni, z dodatkiem niewielkiej ilości jogurtu naturalnego.
Podsumowanie
Dieta lekkostrawna jest niezbędna dla regeneracji układu pokarmowego. Dlatego też, jeśli otrzymujesz zalecenie jej przestrzegania po przebytej chorobie lub w trakcie leczenia, należy bezwzględnie stosować się do jej zasad. W celu dostosowania zrównoważonego jadłospisu, zawierającego zestaw niezbędnych składników odżywczych, warto zasięgnąć konsultacji w gabinecie wykwalifikowanego dietetyka.
Bibliografia:
- Beyer P.L., Caviar E.M., McCallum R.W.: Fructose intake at current levels in the United States may cause gastrointestinal distress in normal adults. J Am Diet Assoc 2005, 105(10), 1559-66. Źródło: Fragment artykułu: Myszkowska-Ryciak J., Gajewska D.: Leczenie żywieniowe w wybranych chorobach czynnościowych przewodu pokarmowego u dzieci i dorosłych. Gastroenterologia Praktyczna 2011, 6(13), 42-43;
- Czerwionka-Szaflarska M., Adamska I.: Ostra biegunka u dzieci – najnowsze wytyczne. Forum Medycyny Rodzinnej 2009, 3(6), 431-38;
- Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B.: Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008;
- Ryżko J., Socha J. (red): Zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego u dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004;
- Szajewska H., Mrukowicz J., Albrecht P.: Ostra biegunka – diagnostyka i leczenie. Standardy Medyczne 2000, 2(6), 6-14;
- Szczygłowa H.: System dietetyczny dla zakładów służby zdrowia. Wydawnictwo IŻŻ, Warszawa 1992.