Trądzik, choć często bagatelizowany, stanowi jedną z najczęstszych chorób dermatologicznych nie tylko wśród młodzieży, ale również osób dorosłych. Mimo, iż niniejsze zaburzenie nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia, znacząco wpływa na nasze samopoczucie, a w niektórych sytuacjach może doprowadzić nawet do rozwoju zaburzeń depresyjnych. Dlatego też, tak ważne jest wprowadzenie odpowiedniego (dostosowanego do indywidualnych potrzeb) sposobu leczenia już na wczesnym etapie rozwoju choroby. W poniższym poradniku przygotowaliśmy dla Ciebie zbiór najważniejszych informacji na temat różnych środków terapii trądziku.
Trądzik – rodzaje zaburzenia
Trądzik pospolity może przybierać różną formę, dlatego też trudno jest jednoznacznie go sklasyfikować. W poniższej tabeli przedstawiony został podział niniejszego zaburzenia ze względu na jego przebieg.
| RODZAJE TRĄDZIKU | |
|---|---|
| PRZEBIEG ŁAGODNY | PRZEBIEG CIĘŻKI |
| Trądzik zaskórnikowy (niezapalny): pojawia się głównie na skórze twarzy, w okolicach czoła oraz policzków. W obrazie tego zaburzenia dominują liczne zaskórniki o charakterze otwartym lub zamkniętym. | Trądzik ropny (ropowiczy, guzkowo-cystowy, guzkowy): w obrazie tego zaburzenia pojawiają się liczne zaskórniki oraz guzy i mniejsze guzki, charakteryzujące się zdolnością do rozmiękania i przebijania na zewnątrz, w wyniku czego może dochodzić do wytworzenia kanałów oraz przetok. Ze zmian powstających na skórze często wydobywa się również ropa lub krwista wydzielina. Nawet po ustąpieniu guzka, na skórze mogą pozostać widoczne blizny. |
| Trądzik grudkowy: pojawia się głównie na skórze twarzy. W obrazie tego zaburzenia dominują grudki, które najczęściej współwystępują ze zmianami o charakterze zaskórników oraz krostek. | Trądzik skupiony: pojawia się głównie u mężczyzn. W obrazie tego zaburzenia dominują torbiele oraz głębokie ropnie pozostawiające po sobie widoczne blizny. |
| Trądzik grudkowo-krostkowy (zapalny): należy do najczęściej występującej postaci trądziku. Pojawia się głównie na twarzy, ale również na klatce piersiowej, plecach, dekolcie oraz ramionach. W obrazie tego zaburzenia obok zmian zaskórnikowych, pojawiają się również krostki oraz grudki o charakterze zapalnym. | Trądzik bliznowcowy: charakteryzuje się zdolnością do pozostawiania przerośniętych blizn. |
| Trądzik piorunujący: pojawia się zazwyczaj nagle i charakteryzuje się ciężkim przebiegiem. W obrazie tego zaburzenia możemy dostrzec zmiany przypominające trądzik skupiony, z tą różnicą iż w przebiegu niniejszej choroby pojawiają się również takie objawy, jak: gorączka, osłabienie, spadek masy ciała, bóle stawowo-mięśniowe. | |
Pozostałe rodzaje trądziku
W gabinecie dermatologicznym rozpoznaje się również inne rodzaje zaburzenia, zaliczane do zmian trądzikowych. Wśród nich możemy wyróżnić:
Trądzik polekowy: charakteryzujący się występowaniem zmian grudkowo-krostkowych, zlokalizowanych najczęściej przy ujściach mieszków włosowych. Ten rodzaj zaburzenia jest powszechną konsekwencją stosowania kortykosteroidów.
Trądzik kosmetyczny: stanowi konsekwencję stosowania kosmetyków, zawierających w swoim składzie substancje komedogenne, sprzyjające powstawaniu zaskórników.
Trądzik zawodowy: jest często konsekwencją kontaktu ze specyficznymi substancjami chemicznymi, takimi jak smary olejowe, czy lotne związki chloru. W przebiegu niniejszego zaburzenia zmiany pojawiają się najczęściej w okolicach oczodołów oraz w miejscach ścisłego przylegania ubrań roboczych (np. na kończynach dolnych).
Trądzik – gdzie występuje?
Zmiany trądzikowe mogą występować właściwie na całym ciele. Ze względu na dużą ilość gruczołów łojowych, powszechnie spotkać możemy je na twarzy (strefa T). Niemniej jednak, często spotykamy również trądzik na dekolcie, plecach, ramionach, a nawet trądzik na pośladkach.
Jak leczyć trądzik – najważniejsze cele postępowania terapeutycznego
Leczenie trądziku jest zazwyczaj długotrwałym procesem, którego celem jest przede wszystkim zapobieganie występowania nadmiernego rogowacenia skóry, zahamowanie rozwoju bakterii oraz zminimalizowanie ryzyka wystąpienia blizn potrądzikowych. Zazwyczaj proces ten składa się z pięciu następujących po sobie etapów, wśród których wyróżniamy:
Po pierwsze: UFORMOWANIE PROCESU ROGOWACENIA ORAZ ZŁUSZCZANIA – pierwszy krok w kontroli trądziku polega na zapobieganiu przylegania do siebie złuszczonych keratynocytów. Niniejszy efekt możemy osiągnąć poprzez podanie retinoidów odpowiedzialnych za wzajemne przyciąganie komórek i obniżenie poziomu transglutaminazy. Dodatkowo, składnik ten posiada zdolność do likwidowania istniejących już zaskórników i zapobiegania powstawania nowych zmian.
Po drugie: ELIMNOWANIE LUB OGRANICZENIE ILOŚCI BAKTERII Z RODZINY P.ACNES – drugi krok w terapii zaburzeń trądzikowych polega z reguły na podaniu antybiotyków, których celem jest redukcja populacji bakterii bytujących w powstałych zmianach. Efektem niniejszego stanu jest również redukcja stanu zapalnego i zapobieganie powstawania odczynów zapalnych w przyszłości.
Po trzecie: USUWANIE MATERIAŁU ODPOWIEDZIALNEGO ZA ZATYKANIE PORÓW – trzeci etap terapii ma za zadanie rozluźnienie keratynocytów oraz odblokowywanie porów. Za niniejszy stan rzeczy odpowiedzialne są komedolityki (wśród których wyróżniamy kwas salicylowy oraz kwas alfa-hydroksykwasy).
Po czwarte: ZWALCZANIE ODPOWIEDZI ZAPALNEJ – czwarty etap leczenia zmian trądzikowych związany jest z redukcją stanu zapalnego. W tym celu stosuje się najczęściej kwas salicylowy, który skutecznie redukuje większość objawów niniejszej choroby.
Po piąte: ZMNIEJSZANIE ILOŚCI WYDZIELANEGO ŁOJU – w etapie piątym leczenie skupia się na eliminacji jednego z głównych przyczyn występowania trądziku, czyli na obniżeniu aktywności gruczołów łojowych. W tym celu pomocne mogą okazać się doustne środki hormonalne (antykoncepcyjne).
Trądzik – leczenie farmakologiczne
Leczenie trądziku jest długotrwałym procesem i wymaga specjalistycznej wiedzy. Różne rodzaje niniejszej choroby odpowiadają inaczej na zastosowane leczenie. W poniższej części artykułu przedstawione zostały najpowszechniejsze metody leczenia farmakologicznego zmian trądzikowych.
Po pierwsze: PRODUKTY O DZIAŁANIU LECZNICZYM DOSTĘPNE BEZ RECEPTY
Produkty przeznaczone do stosowania miejscowego
W niniejszym przypadku z pewnością powinniśmy wyróżnić nadtlenek benzoilu, dostępny w postaci żelu. Stosowanie niniejszego preparatu wskazane jest w przypadku trądziku pospolitego. Głównym celem żelu jest redukcja bakterii z rodziny P.acnes. Dodatkowo, związek ten wykazuje działanie odkażające. Warto również wiedzieć, że w niektórych przypadkach, stosowanie niniejszego żelu może skutkować pojawieniem się na skórze podrażnień, które w łatwy sposób można zniwelować przy pomocy odpowiednich kremów nawilżających. Kolejnym związkiem wykazującym działanie lecznicze jest kwas azelainowy, dostępny zarówno w postaci żelu, jak i kremu. Wskazaniem do stosowania niniejszego preparatu jest między innymi trądzik młodzieńczy/pospolity oraz przebarwienia. Środek ten charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i przeciwłojotokowym. Warto również wiedzieć, że kwas azelainowy dostępny w aptekach rzadko wywołuje reakcje alergiczne oraz podrażnienia skóry.
Produkty przeznaczone do stosowania doustnego
Okazuje się, że w leczeniu zmian trądzikowych skuteczne są witaminy z grupy B, ze szczególnym uwzględnieniem witaminy B6 (pirydoksyny) oraz witaminy B2 (ryboflawiny). Witamina B6 odpowiedzialna jest za zmniejszenie łojotoku skóry, będącego następstwem problemów natury hormonalnej. Natomiast witamina B2 odpowiedzialna jest za regulację pracy gruczołów łojowych, dlatego też dobrze sprawdza się w terapii trądziku pospolitego oraz łojotokowego zapalenia skóry.
Po drugie: PRODUKTY O DZIAŁANIU LECZNICZYM DOSTĘPNE NA RECEPTĘ
Produkty przeznaczone do stosowania miejscowego
Pierwszą grupą leków przeznaczoną do leczenia miejscowego zmian trądzikowych są retinoidy (pochodne witaminy A), do których zaliczamy: tretynoinę, izotretynoinę, tazaroten oraz adapalen. W początkowej fazie leczenia, środki te łączone są najczęściej z preparatami o właściwościach przeciwbakteryjnych. Wówczas możliwe staje się osiągnięcie prawidłowego funkcjonowania kanału mieszkowego, a tym samym zmniejszone wydzielanie łoju. Kolejną grupą leków przeznaczonych do miejscowego leczenia zmian trądzikowych są antybiotyki, wśród których z pewnością możemy wyróżnić erytromycynę oraz klindamycynę. Środki te dostępne są w zazwyczaj w postaci żelów, kremów lub płynów stosowanych bezpośrednio w miejscu zmiany trądzikowej.
Produkty przeznaczone do stosowania ogólnego
Leczenie ogólne przy pomocy środków dostępnych na receptę stosowane jest najczęściej w ciężkich przypadkach trądziku. Do pierwszej grupy leków z pewnością możemy zaliczyć witaminę PP (witaminę B3). Witamina ta stosowana jest w dermatologii już od dziesiątek lat. Powszechnie wykorzystuje się ją w terapii trądziku pospolitego, trądziku różowatego, jak również w przebiegu atopowego zapalenia skóry. Niniejszy związek wykazuje działanie przeciwzapalne, niezwykle istotne w leczeniu zmian trądzikowych. Warto również wiedzieć, iż witamina B3 spowalnia procesy starzenia się skóry. Drugą grupą leków są antybiotyki, wśród których wyróżniamy tetracykliny o działaniu wielokierunkowym. Z jednej strony redukują one bakterie z rodziny P. acnes, z drugiej wykazują działanie przeciwzapalne. Kolejną grupą leków przeznaczonych do leczenia ogólnego zmian trądzikowych są hormony. Te środki stosowane są wyłącznie u kobiet, które ukończyły 20 rok życia i u których widoczne jest nadmierne wydzielanie łoju oraz objawy hirsutyzmu (nadmiernego owłosienia). Warto wiedzieć, iż stosowanie tego typu preparatów może wpłynąć zarówno na nieregularność cykli miesiączkowych, jak bolesność sutków. Ostatnim lekiem, powszechnie stosowanym w leczeniu ciężkich postaci trądziku (opornych na działanie antybiotykoterapii) jest izotretynoina. Związek ten przeznaczony jest do terapii nasilonego łojotoku oraz skłonności do powstawania widocznych blizn potrądzikowych. Dodatkowo, izotretynoina stanowi istotny element leczenia w przypadku osób, u których zmiany trądzikowe zaczęły znacząco wpływać na samopoczucie psychiczne. Co ważne, na początku stosowania tego preparatu, widoczne jest znaczne pogorszenie stanu skóry, które po pewnym czasie ustępuje. Te tabletki na trądzik wykazują skutecznie działanie przeciwzapalne, przeciwzaskórnikowe oraz ograniczają wydzielanie łoju. Warto wiedzieć, iż stosowanie powyższego farmaceutyku eliminuje możliwość wprowadzania środków przeznaczonych do miejscowego leczenia zmian trądzikowych.
Jak zwalczyć trądzik – metody alternatywne
Skóra trądzikowa stanowi spore wyzwanie terapeutyczne. Dlatego też, zarówno w dziedzinie dermatologii kosmetycznej, jak i kosmetologii, poszukuje się nowych metod leczenia niniejszych zaburzeń przy pomocy nieinwazyjnych metod.
| JAK WYLECZYĆ TRĄDZIK PRZY POMOCY NIEINWAZYJNYCH METOD | |
|---|---|
| NAZWA METODY | DZIAŁANIE |
| Peeling chemiczny | Niniejsza metoda ma na celu zniszczenie chorego naskórka i pobudzenia go do właściwej regeneracji. Substancje stosowane podczas niniejszego zabiegu zwykle wykazują działanie oczyszczające i zmniejszające wydzielanie łoju. Należy jednak pamiętać, aby nie przeprowadzać go bez uprzedniej konsultacji w gabinecie wykwalifikowanego dermatologa. Wskazaniem do przeprowadzenia peelingu chemicznego jest: nadmierny łojotok, zwiększona liczba zaskórników, nierówny koloryt skóry. |
| Mikrodermabrazja | Niniejsza metoda polega na mechanicznym usuwaniu zewnętrznych warstw naskórka za pomocą tarcia. Mikrodermabrazja skutecznie likwiduje zaskórniki i zapewnia gładkość cery. Warto jednak wiedzieć, że po przeprowadzonym zabiegu, skóra przez krótki czas może pozostawać zaczerwieniona. Wskazaniem do przeprowadzenia mikrodermabrazji jest: nadmierna suchość skóry spowodowana długotrwałym stosowaniem miejscowych środków przeciwtrądzikowych. |
| Peeling kawitacyjny | Niniejsza metoda wykorzystuje zarówno ultradźwięki, jak i środowisko wodne. Dzięki zwilżeniu skóry i przesuwaniu po niej specjalnej łopatki odpowiedzialnej za produkcję ultradźwięków, dochodzi do powstania zimnej pary wodnej, ciśnienia oraz ciepła. Ten proces powoduje rozbicie martwych komórek naskórka oraz rozpulchnienie jego zewnętrznych warstw. Dzięki temu, niniejsza metoda ułatwia dogłębne wchłanianie stosowanych substancji leczniczych i jednocześnie wzmacnia ich działanie. Wskazaniem do przeprowadzenia peelingu kawitacyjnego jest: skłonność do występowania podrażnień oraz tendencja do występowania zmian zapalnych (bez wycieku ropnego). |
| Jonoforeza | Niniejsza metoda polega na wykorzystywaniu prądu stałego lub pulsacyjnego (charakteryzującego się zmienną biegunowością). Dzięki temu możliwe staje się dogłębne wprowadzenie substancji o działaniu leczniczym, jak również odżywczym. Zabieg ten ma na celu regenerację skóry i łagodzenie widocznych podrażnień powstałych na skutek stosowania miejscowych preparatów o działaniu przeciwtrądzikowym. Wskazaniem do przeprowadzenia jonoforezy jest: cera wrażliwa oraz naczyniowa. |
| Laseroterapia | Niniejsza metoda pozwala na termiczne usuwanie zaskórników. Laseroterapia przyczynia się również do likwidacji przebarwień potrądzikowych oraz do zamknięcia rozszerzonych naczyń krwionośnych. |
Uwaga! Przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu jednego z powyższych zabiegów, należy zasięgnąć konsultacji w gabinecie wykwalifikowanego dermatologa.
Trądzik – jak leczyć go przy pomocy właściwej diety?
Dietetyka jest bez wątpienia prężnie rozwijającą się dziedziną wiedzy. Kolejne badania potwierdzają wpływ diety na działanie naszego organizmu. Nie bez znaczenia jest również przestrzeganie prawidłowych zasad żywienia dla zachowania pięknego wyglądu skóry, jak również leczenia zmian trądzikowych. Okazuje się, że istnieje pewna grupa produktów, która w negatywny sposób może wpływać na stan naszej cery. Wśród nich możemy wyróżnić:
- Ser żółty oraz ser twarogowy;
- Odtłuszczone mleko oraz mleko w proszku;
- Lody (kupione w sklepie);
- Śmietanę;
- Suplementy diety zawierające białko serwatkowe;
- Czekoladę oraz słodycze zawierające duże ilości cukru;
- Piwo;
- Mączkę ziemniaczaną i syrop ziemniaczany;
- Miód oraz cukier rafinowany;
- Suszone owoce;
- Produkty typu fast food (np. pizzę lub frytki smażone na głębokim tłuszczu).
Chociaż nie istnieją jeszcze jednoznaczne badania, które pozwolą nam określić w jakim stopniu spożywane produkty przyczyniają się do pogorszenia stanu cery trądzikowej, warto wiedzieć, iż osoby zmagające się z niniejszą chorobą powinny uwzględnić w swojej diecie poniższe wskazania.
- Po pierwsze: Zwiększenie udziału w swojej diecie kwasów tłuszczowych z grupy Omega3 i Omega 6;
- Po drugie: Ograniczenie ilości spożywanego mleka zwierzęcego;
- Po trzecie: Zmniejszenie w diecie ilości żywności charakteryzującej się wysokim indeksem glikemicznym (IG);
- Po czwarte: Ograniczenie w diecie produktów typu fast food;
- Po piąte: Wprowadzenie do swojej diety dużej ilości świeżych warzyw oraz owoców.
Jak usunąć trądzik – czyli właściwa pielęgnacja cery trądzikowej
Często zastanawiamy się co stosować na trądzik młodzieńczy lub inne jego odmiany. I chociaż w większości drogerii bez trudu znajdziemy kosmetyki do cery trądzikowej, nie wszystkie z nich są w stanie zapewnić nam pożądane działanie. Jak więc odpowiednio zadbać o skórę trądzikową?
Właściwa pielęgnacja cery trądzikowej wymaga przede wszystkim ostrożności. Nie należy jej zbyt mocno pocierać lub wycierać przy pomocy szorstkich ręczników. Niekorzystny wpływ może wywrzeć również zbyt częste mycie, które może doprowadzić nie tylko do przesuszenia skóry, ale również zmniejszenia działania niektórych leków. Warto wiedzieć, iż w przebiegu trądziku niewskazane jest stosowanie środków kosmetycznych zawierających w swoim składzie alkohol, odpowiedzialny za nadmierne wysuszenie skóry i zlikwidowanie jej warstwy ochronnej. Osoby zmagające się z problemem trądziku powinny również unikać stosowania nadmiernej ilości kosmetyków do makijażu, które w większości przypadków odpowiedzialne mogą być za zatykanie porów, a tym samym zwiększenie tendencji do powstawania kolejnych zmian o charakterze zapalnym.
Podsumowanie
Leczenie trądziku jest procesem długotrwałym oraz niezwykle trudnym. Wymaga ono zastosowania zarówno odpowiednich środków leczniczych, jak i pielęgnacyjnych. Dlatego też, ważne jest, aby cały proces terapeutyczny odbywał się pod okiem wykwalifikowanego dermatologa, który zapewni pacjentowi nie tylko dobór preparatów leczniczych, ale również niezbędne wsparcie w doborze odpowiednich technik pielęgnacji.
Bibliografia:
- A. Ratz: Cera tłusta i trądzikowa – fizjologia, pielęgnacja i kosmetyki, biotechnologia.pl (dostęp z dnia 15.09.2016);
- A. Zalewska-Janowska, H. Błaszczyk: Choroby skóry, Wyd. PZWL, Warszawa 2009, 108-114;
- Bojarowicz H., Woźniak B.: Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę. Probl Hig Epidemiol. 2008, 4, 471–475;
- Braun‑Falco O., Plewig G., Wolff H.H., Burdgdorf W.H.C.: Dermatologia, Wyd. Czelej, Lublin 2004, 993–1002;
- Cieślewicz M.: Zabiegi łagodzące objawy trądziku. Cabines Polska. 2012, 5, 34–37;
- D. Nowicka: Dermatologia. Ilustrowany podręcznik dla kosmetologów, Wyd. KosMeD, Wrocław 2014, 56-67;
- D. Surjana, D.L. Damian: Nicotinamide in dermatology and photoprotection, Skinmed 9(6), 2011, 360-365;
- Dudley A., Mitchell T.: Trądzik. Jak leczyć? Jak ukryć? Wyd. KDC, Warszawa 2008, 131–133;
- E. Kłujszo: Ciężkie zaostrzenie trądziku, rozwój Acne fulminans, w trakcie terapii izotretynoina doustna – opis przypadków, Przegląd Dermatologiczny, 99, 2012, 26-31;
- F. Wasik, E. Baran, J. Szepietowski: Zarys dermatologii klinicznej, Wyd. Volumed, Wrocław 1995, 130-141;
- Goodman G.J.: Patofizjologia blizn potrądzikowych – krótki opis mechanizmu ich powstawania. Derm Estet. 2002, 1, 22–28;
- J. Szepietowski, A. Reich: Dermatologia – co nowego?, Wyd. Cornetis, Wrocław 2009, 41-55;
- Kaszuba A.: Wspomagające i zabiegowe metody leczenia trądziku pospolitego oraz zmian potrądzikowych. Derm Estet. 2005, 4, 194–197;
- L. Baumann: Dermatologia estetyczna, Wyd. PZWL, Warszawa 2013, 121-131;
- Michalak M.: Składniki aktywne kontra trądzik. Cabines Polska. 2012, 54, 34–39;
- Postępy dermatologii. Ed. J. Bowszyc. Suplement II do tomu XIII . Poznań 1996, 4, 15;
- Z. Adamski, A. Kaszuba: Dermatologia dla kosmetologów, [w:] M. Mazur, A. Zawirska, wsp.: Choroby łojotokowe skóry, Wyd. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010, 54-64.