Włosy to bez wątpienia jeden z atrybutów kobiecości. Dlatego też, zjawisko łysienia, wywołanego za pośrednictwem różnych czynników, staje się szczególnie dotkliwe dla płci pięknej. I o ile z problemem nadmiernej utraty włosów wywołanej nieodpowiednią dietą lub pielęgnacją jesteśmy w stanie sobie szybko poradzić przy pomocy domowych sposobów, o tyle problem androgenowego i plackowatego łysienia u kobiet może wymagać kontaktu z lekarzem oraz zastosowania specjalistycznych środków leczniczych. W dalszej części artykułu przedstawiona została dokładna charakterystyka obydwu zaburzeń, dzięki której dowiesz się, czy niniejszy problem może dotyczyć również Ciebie.
Co powinniśmy wiedzieć na temat włosów?
Włosy, a właściwie mieszki włosowe, powstają na naszej głowie już około 8-10 tygodnia życia płodowego. Rosną one w sposób cykliczny, który dzieli się na naprzemienne fazy aktywności i spoczynku. Cykl wzrostu włosa złożony jest z:
- Fazy wzrostu (anagenu);
- Fazy inwolucji (katagenu); oraz
- Fazy spoczynkowej (telogenu).
Co ciekawe długość naszych włosów uzależniona jest od czasu trwania pierwszej fazy (czyli anagenu). Włosy na głowie występują najdłużej w fazie wzrostu, a najkrócej w fazie spoczynku. W związku z tym odnosimy wrażenie, że nasze włosy nieustannie rosną. Ważną informację stanowi również fakt, iż włosy na naszej głowie nie rosną w sposób synchroniczny, dzięki temu nie wypadają one jednocześnie.
Okazuje się również, iż nasze włosy są szczególnie wrażliwe na działanie niektórych steroidów płciowych, w tym:
- Androgenów (ze szczególnym uwzględnieniem testosteronu);
- Estrogenów;
- Progesteronu.
Przyczyny wypadania włosów u kobiet – podział zaburzeń
Włosy, oprócz estetycznej, spełniają szereg innych funkcji w naszym organizmie. Między innymi chronią naszą skórę przed czynnikami zewnętrznymi i odpowiedzialne są za odbierania i przekazywanie niektórych bodźców seksualnych. Wypadanie włosów stanowi naturalną reakcję fizjologiczną. Każdego dnia z naszej głowy może ubywać ich od 70 do nawet 100. Niemniej jednak, problem pojawia się wtedy, gdy naszych włosów wypada znacznie więcej. Wówczas możemy mieć do czynienia z problemem łysienia, który dzieli się na:
- Łysienie bliznowaciejące;
- Łysienie plackowate; oraz
- Łysienie androgenowe.
W celu rozpoznania jednego z powyższych typów zaburzeń, nieoceniona okazuje się diagnostyka hormonalna, dzięki której możliwe staje się ustalenie odpowiedniego sposobu postępowania terapeutycznego.
Łysienie plackowate u kobiet – charakterystyka
Łysienie plackowate to choroba przewlekła, która dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Polega ona na ogniskowej, całkowitej utracie włosów na skórze owłosionej (np. głowy lub nóg). Powstające ogniska posiadają nieregularny kształt, który znacząco rzuca się w oczy. W ciężkich przypadkach niniejszej choroby, może dochodzić do całkowitej utraty włosów na skórze głowy i reszcie ciała. Mimo, iż zaburzenie to nie niesie ze sobą realnego zagrożenia dla zdrowia człowieka, znacząco pogarsza ono jakość życia jednostki, a w niektórych przypadkach może doprowadzić do zaburzeń samooceny, a nawet depresji.
Łysienie plackowate u kobiet – przyczyny zaburzenia
Chociaż wielu specjalistów starało się ustalić istotę niniejszego zaburzenia, niestety przyczyny łysienia plackowatego nie zostały jeszcze poznane. Niemniej jednak, pod uwagę branych jest wiele czynników, wśród których możemy wyróżnić:
- Czynniki autoimmunologiczne;
- Czynniki genetyczne;
- Czynniki immunologiczno-zapalne; oraz
- Czynniki psychologiczne.
Łysienie plackowate uważane jest także za chorobę mieszków włosowych związaną z limfocytami T. Okazuję się również, że u części osób dotkniętych tą chorobą, w wywiadzie rodzinnym pojawiały się podobne przypadki. Najnowsze teorie dotyczące niniejszego zaburzenia rozważają również wpływ czynników stresowych (zarówno krótkotrwałych i intensywnych, jak i długotrwałych) oraz infekcji wirusowych i bakteryjnych, miejscowych urazów skóry, podrażnień skóry środkami chemicznymi, reakcji alergicznych na działanie niektórych środków pielęgnacyjnych, zmian hormonalnych (np. w okresie ciąży).
Łysienie plackowate u kobiet – diagnostyka
Diagnostyka niniejszego zaburzenia polega przede wszystkim na podstawie rozpoznania obrazu klinicznego. Obecność widocznych ognisk lub całkowitego wyłysienia jest charakterystyczna dla przebiegu łysienia plackowatego. Chociaż nie istnieją żadne badania biochemiczne, pomocna w rozpoznaniu powyższej jednostki chorobowej może okazać się biopsja skóry, w wyniku której możliwe staje się zidentyfikowanie obecności około mieszkowych nacieków komórek zapalnych. Ponadto, podczas badania fizykalnego, lekarz powinien zwrócić uwagę na obecność zmian* (pod postacią objawu naparstka, czyli podłużnych bruzdowań i zmian zabarwienia płytki) na paznokciach pacjenta.
*Występowanie niniejszych zmian w większości przypadków obecne jest u osób z ciężką postacią łysienia plackowatego.
Dodatkowo, nieocenione w procesie diagnostycznym mogą okazać się badania hormonalne (w tym poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych). Pacjent dotknięty objawami łysienia plackowatego, oprócz konsultacji dermatologicznej, powinien również zasięgnąć opinii w gabinecie:
- Reumatologa;
- Endokrynologa; i
- Psychologa (lub psychiatry).
Łysienie plackowate u kobiet – postaci i przebieg choroby
Łysienie u kobiet, rozpoczynające się od pojawienia się pojedynczego lub kilku ognisk na skórze głowy, może z czasem przekształcić się w znacznie poważniejszą postać. Niektórzy pacjenci zostają dotknięci utratą włosów ze skóry głowy, a nawet całego ciała (rzęs, brwi, pach, nóg). W takiej sytuacji możemy mówić o łysieniu złośliwym, które często nie poddaje się leczeniu (od 7 do nawet 30% przypadków).
Łysienie plackowate posiada kilka odmian, które obejmują między innymi:
- Okolice brody (u mężczyzn);
- Znamiona skórne i barwnikowe;
- Wyłącznie jedną stronę skóry głowy;
- Skronie i obszary potylicy (trudna do wyleczenia postać zaburzenia).
Postępowanie zaburzenia
Przebieg łysienia plackowatego u kobiet jest trudny do przewidzenia i zależy od indywidualnych predyspozycji jednostki. U większości pacjentów, występują jedynie pojedyncze zmiany ogniskowe. Niemniej jednak, wczesne występowanie objawów łysienia, pojawienie się wspomnianych zmian na paznokciach, choroby współistniejące (w tym atopowe zapalenie skóry) oraz dodatni wywiad rodzinny, mogą wpływać na pogorszenie rokowań.
Łysienie plackowate u kobiet – leczenie
Postępowanie terapeutyczne w przebiegu łysienia plackowatego nie jest proste. Problem stanowi występowanie wielu odmian niniejszego zaburzenia, które wymagają stosowania odrębnych metod leczenia. Niemniej jednak, celem każdej z nich jest odzyskanie odrostu włosów zgodnie z oczekiwaniami pacjenta. W niektórych przypadkach (zwłaszcza tych łagodniejszych) może dochodzić również do samoistnej remisji.
| LECZENIE ŁYSIENIA PLACKOWATEGO | |
|---|---|
| Forma zaburzenia | glikokortykoseroidy (w formie iniekcji zewnątrz i śródskórnych), cygnolina, immunoterapia (przy zajęciu powyżej 50% skóry głowy), antralina. |
| Leczenie zmian miejscowych (łagodne postaci choroby) | Leczenie ogólnoustrojowe (w tym glikokortykoseroidy, cyklosporyny, interferon) |
| Leczenie ciężkich postaci choroby | Leczenie ogólnoustrojowe (w tym glikokortykoseroidy, cyklosporyny, interferon) |
W przebiegu łysienia plackowatego u kobiet zastosowanie może mieć również krioterapia.
W związku z konsekwencjami, jakie wywołuje w życiu kobiety niniejsza choroba, przez cały czas trwania diagnozy oraz procesu leczenia, niezbędne jest otrzymanie kompetentnego wsparcia ze strony psychologa.
Łysienie androgenowe u kobiet – charakterystyka
Ze względu na formę estetyczną i konsekwencje psychologiczne, łysienie androgenowe stanowi spore wyzwanie dla kobiet, które się z nim zmagają. Niestety, okazuje się, że z objawami niniejszej formy łysienia zmaga się od 20 do nawet 60% przedstawicielek płci pięknej, przed ukończeniem 60 roku życia.
Łysienie androgenowe u kobiet – przyczyny zaburzenia
Za główną przyczynę łysienia androgenowego uznaje się czynniki genetyczne. Podczas określania patogenezy niniejszego zaburzenia brane są pod uwagę geny, które odpowiadają za produkcję androgenów oraz ich zdolność konwersji do dihydrotestosteronu, jak również wrażliwość receptorów na działanie androgenów. Dlatego też, zaburzeniem sprzężonym z łysieniem androgenowym u kobiet jest występowanie Zespołu Policystycznych Jajników (PCOS). Ponadto u kobiet, które wykazują określoną wrażliwość na działanie androgenów, mieszki włosowe zostają nadmiernie pobudzone (wówczas pojawia się niepożądane owłosienie) lub hamowane.
Łysienie androgenowe u kobiet – diagnostyka
| DIAGNOSTYKA | |
|---|---|
| Etap | Postępowanie |
Etap I – badanie przedmiotowe | Badanie polegające na dokładnym zbadaniu zmian pojawiających się na skórze pacjentki z uwzględnieniem procesu utraty włosów, czasu trwania zaburzenia, stosowanych środków leczniczych, współwystępujących chorób o charakterze: dermatologicznym, endokrynologicznym, ginekologicznym, onkologicznym. |
Etap II – badanie kliniczne | Podczas badania klinicznego u pacjentek należy wziąć pod uwagę występowanie innych cech androgenizmu (np. hirsutyzmu, otyłości, zmian trądzikowych). Jednym z podstawowych badań niezbędnych dla określenia charakteru powstałych zmian jest badanie trichologiczne pozwalające na sklasyfikowanie stanu korzeni włosów. Ponadto, w celu potwierdzenia diagnozy, pomocne okazuje się wykonanie biopsji skóry głowy oraz badanie krwi mające na celu określenie stężenia wybranych hormonów (w tym testosteronu, prolaktyny, dihydroepiandrosteronu oraz estrogenów). |
Łysienie androgenowe u kobiet – przebieg choroby
Pierwsze oznaki łysienia androgenowego mogą pojawić się u kobiet jeszcze przed ukończeniem 20 roku życia. Niemniej jednak, częstość występowania niniejszego zaburzenia rośnie wraz z wiekiem. Wśród pierwszych, charakterystycznych objawów łysienia androgenowego możemy wyróżnić pojawienie się poszerzonego przedziałka, który szczególnie widoczny staje się podczas czesania włosów. Natomiast u kobiet w wieku menopauzalnym pojawić się może nadmierna utrata włosów w okolicy kątów skroniowo-czołowych.
Na podstawie licznych obserwacji ustalono, że łysienie androgenowe u kobiet może przebiegać na dwa sposoby:
ŁYSIENIE TYPU MĘSKIEGO – w przebiegu którego na początku dochodzi do widocznego przerzedzenia włosów w okolicach szczytu głowy oraz kątów skroniowych, a następnie postępowania zmian w kierunku okolicy ciemieniowej i skroniowej;
ŁYSIENIE TYPU KOBIECEGO – w którym dochodzi do rozlanego przerzedzenia włosów obejmującego centralną część głowy, przy zachowaniu niewielkiego (2-3 centymetrowego) pasma włosów w okolicach czoła. Niniejszy typ łysienia występuje wyłącznie u kobiet i oceniany jest w 3 stopniowej skali „Ludwiga”.
| SKALA LUDWIGA | |
|---|---|
| Stopień | Charakter występujących zmian |
| Stopień I | Pojawienie się widocznego przerzedzenia włosów obejmującego centralną część głowy kobiety, przy jednoczesnym zachowaniu 2-3 centymetrowego pasma włosów w okolicach czoła. |
| Stopień II | Pojawienie się zwiększonego przerzedzenia włosów obejmującego centralną część głowy kobiety, przy jednoczesnym zachowaniu linii włosów, jak w powyższym przypadku. |
| Stopień III | Pojawienie się prawie całkowitego wyłysienia w centralnej części głowy kobiety z zachowaniem linii włosów w okolicach czoła, jak w powyższych przypadkach. |
Leczenie łysienia androgenowego u kobiet
Pomimo licznych badań nad problemem nadmiernej utraty włosów u kobiet z przyczyn androgenowych, nadal nie opracowano skutecznego preparatu, który zapewniałby pacjentkom trwałe efekty leczenia. Niemniej jednak istnieje wiele działań terapeutycznych, dzięki którym możliwe staje się zminimalizowanie oznak niniejszego zaburzenia. Prawidłowo przeprowadzona terapia powinna dostosowana być do stopnia zaawansowania choroby oraz nasilenia objawów (związanych z nieprawidłowym poziomem hormonów w organizmie). Celem zastosowanych form leczenia jest zahamowanie łysienia, poprzez wydłużenie fazy wzrostu włosa oraz zahamowanie fazy jego obumierania. Osiągnięciu zamierzonych efektów, w większości przypadków służą specjalistyczne środki farmaceutyczne, które powinny podawane być pod stałą kontrolą specjalisty. Warto również pamiętać, że podobnie jak w przypadku łysienia plackowatego, tak i tutaj nieoceniona może okazać się pomoc wykwalifikowanego psychologa.
Łysienie u kobiet – konsekwencje psychologiczne
Dla większości kobiet wygląd zewnętrzny posiada duże znaczenie i bezpośrednio wpływa na ocenę poczucia własnej atrakcyjności, a co za tym idzie na pewność siebie. Dlatego też, problem nadmiernej utraty włosów związany jest z ogromnymi konsekwencjami natury psychologicznej. Spadek samooceny, wywołany bezpośrednio przez problem łysienia, może doprowadzić do wycofania się jednostki z aktywności życia codziennego. Kobieta zmagająca się z niniejszym zaburzeniem będzie unikała wspólnych wyjść w towarzystwie znajomych, a przesadna dbałość o ukrycie oznak łysienia, może doprowadzić do rezygnacji z przejawianych wcześniej form aktywności fizycznej (z uwagi na możliwość zepsucia starannie ułożonej fryzury). Ograniczenie kontaktów ze znajomymi i zmniejszony udział w życiu społecznym, przyczyniają się do pogorszenia jakości życia jednostki, co w połączeniu z kompleksami wywołanymi chorobą oraz niemożnością radzenia sobie z jej oznakami, doprowadzić może do poważnych zaburzeń nastroju, a nawet do rozwoju depresji i zaburzeń lękowych.
Inne przyczyny wypadania włosów u kobiet
Przerzedzone włosy nie muszą zwiastować jednej z powyższych chorób. Pogorszenie się ich kondycji oraz nadmierna ich utrata mogą stanowić wynik nieodpowiedniej, ubogiej w wartościowe składnik odżywcze diety i złej pielęgnacji. Okazuje się, że stosowanie się do zasad zdrowego żywienia, jak również przestrzeganie dowolnych form aktywności fizycznej, w znaczący sposób może wpłynąć nie tylko na polepszenie naszego zdrowia i samopoczucia, ale również na piękny wygląd włosów. Niemniej jednak, wśród innych przyczyn nadmiernej utraty włosów możemy wyróżnić:
- Częste suszenie włosów i poddawanie ich stylizacji przy pomocy lokówki lub prostownicy;
- Codzienne utrwalanie włosów przy pomocy szkodliwych lakierów, gum, żeli lub pianek;
- Czesanie włosów przy pomocy nieodpowiedniej szczotki lub grzebienia;
- Stosowanie nieodpowiednich kosmetyków do pielęgnacji włosów;
- Zaburzenia hormonalne (wywołane między innymi nieprawidłową czynnością tarczycy);
- Nadmierny udział stresu w codziennym życiu;
- Zaburzenia odżywiania (w tym anoreksję oraz otyłość);
- Stosowanie niektórych leków (w tym środków zawierających izotretynoinę).
Co na wypadanie włosów? Domowe sposoby
Jeśli dotyczy Cię problem nadmiernej utraty włosów, niezwiązanej z przebiegiem żadnej z powyższych chorób, możesz śmiało zastosować kilka sprawdzonych i domowych pomysłów walki z niniejszym zjawiskiem.
| DOMOWE SPOSOBY NA WYPADAJĄCE WŁOSY | ||
|---|---|---|
Sposób | Jakich składników potrzebujesz? | Zastosowanie |
Napar z pokrzywy i skrzypu polnego | Suszone liście pokrzywy oraz skrzypu polnego | Każdego dnia zalecane jest picie jednego naparu ze skrzypu polnego lub pokrzywy. Po miesiącu stosowania niniejszej kuracji można zauważyć pierwsze efekty w poprawie kondycji włosów. |
Maseczka z siemienia lnianego | Pół szklanki odcedzonego siemienia lnianego, zagotowanego wcześniej w gorącej wodzie | Maseczkę należy nałożyć na skórę głowy, a następnie wmasować ją. Po upływie 5-10 minut, należy spłukać włosy przy pomocy chłodnej wody. |
Maseczka z oleju kokosowego | Jedna łyżka oleju kokosowego | Olej kokosowy należy nałożyć na suche włosy, a następnie pozostawić go na kilka-kilkanaście minut, aby następnie spłukać i umyć głowę przy pomocy ulubionego szamponu. |
Maseczka z jajek | Jedno jajko, cytryna, oliwa z oliwek | Na początku należy oddzielić białko od żółtka i ubić je na pianę przy pomocy trzepaczki. Do żółtka należy dodać kilka kropel skoku z cytryny oraz jedną łyżeczkę oliwy z oliwek. Uzyskaną masę należy dokładnie wymieszać, stopniowo dodając do niej ubite białka. Taką maseczkę należy nanieść na umytą skórę głowy, pozostawić ją na 30 minut, a następnie spłukać chłodną wodą i jeszcze raz umyć głowę ulubionym szamponem. |
Bibliografia
- Annagur BB, Bilgic O, Simsek KK, Guler O. Temperament-character profiles in patients with alopecia areata. Klin. Psikofarmakol. B. 2013; 23(4): 326–334.
- Brzezińska-Wcisło L.: Ocena skuteczności minoksydylu na wzrost włosów w aspekcie klinicznym i trychologicznym w łysieniu androgenow/ym kobiet. Pol. Merkuriusz Lek. 2002, 13, 208–211;
- Carmina E., Lobo R.A.: Treatment of hyperandrogenic alopecia in women. Fertil. Steril. 2003, 79, 91–95;
- Deloche C., Bastien P., Chadoutaud S., Galan P., Bertrais S., Hercberg S. et al.: Low iron stores: a risk factor for excessive hair loss in non-menopausal women. Eur. J. Dermatol. 2007, 17, 507–512;
- Dawber RP, Sonnex T, Ralfs O. Oral antiandrogen treatment of common baldness in women. Br J Dermatol 1982; 107 (Suppl): 20;
- Guleg AT, Tannverdi N, Durii C, Saray Y, Akgali C. The role of psychological factors in alopecia areata and the impact of the disease on the quality of life. Int. J. Dermatol. 2004; 43: 352–356;
- Ghanizadeh A, Ayoobzadehshirazi A. A review of psychiatric disorders comorbidities in patients with alopecia areata. Int. J. Trichology 2014; 6(1): 2–4;
- Jabłońska S, Chorzelski T. Choroby skóry. Wyd. IV. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 1997;
- Kranzlin HT, Nap MA. The effect of phasic oral contraceptive containing desogestrel on seborrhea and acne. Eur J Contracep Reprod Health Care 2006; 11: 6-13;
- Nabaie L, Kavand S, Robati N, et al. Androgenic alopecia and insulin resistance: are they realy related? Clin Exp Dermatol 2009; 34: 694-7;
- Ogińska-Bulik N. Osobowość typu D. Teoria i Badania. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi; 2009;
- Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Osobowość. Stres a zdrowie. Warszawa: Difin; 2010;
- Porcelli P, Guisi J, Sirri L, Grandi S, Grassi L, Ottolini F. i wsp. Alexithymia in the medically ill. Analysis of 1190 patients in gastroenterology, cardiology, oncology and dermatology. Gen. Hosp. Psychiatry 2013; 35: 521–527;
- Ruiz-Doblado S, Carrizosa A. Alopecia areata: psychiatric comorbidity and adjustment to illness. Int. J. Dermatol. 2003; 42: 434–437;
- Sinclair RD, Dawber RD. Androgenic alopecia in men and women. Clin Dermatol 2001; 19: 167-78.